اقتصاد براي همه
اقتصاد مال مردم , در خدمت مردم
Tuesday, February 28, 2006
معرفي يك اقتصادندان بزرگ ايراني

معرفي يك اقتصادندان بزرگ ايراني
يكي از بزرگترين گرفتاريهاي اقتصاد ايران وجود افرادي است مثل فرشاد مومني. تا حالا من از اين آدم نشنيدم كه ايده اي براي اقتصاد كشور داشته باشه. فقط كارش اينه كه مخالفت كنه. با اقتصاد بازار آزاد مخالفه بدليل اينكه "منطق اقتصاد بازار، منطق اقتصاد دلارى است". توضيح هم اينجوري ميده كه در اين اقتصاد "انسان ها به ماهو انسان صاحب هيچ حقى نيستند و آنقدر صاحب حق شمرده مى شوند كه از دلار برخوردار هستند و نه بيشتر". خوب جمله قشنگيه نه؟ با يه جمله اقتصاد بازار آزادي رو كه نفهميده ميخواد توضيح بده و انتقاد ازش بكنه. كسي هم تا حالا نفهميده ايشون به چه اقتصادي اعتقاد داره
عمق فاجعه اينجاست كه حرفهاي شعارگونه آقا خيلي ها رو بهيجان مياره و بعنوان اقتصاددان شعارهاي بيحاصلش بخورد مردم ميره. فكر نكنم اين آدم عرضه داشته باشه كه يك نانوايي رو بطور تئوري يا عملي بتونه اداره كنه. چند سال پيش گزارشي از اين آقا گيرم اومد بخونم كه درباره اقتصاد كشاورزي ايران بود. ده سال پيش سي چهل مليون گرفته بود كه آن گزارش بي سر و ته رو تهيه كنه. خوندنش رو به همه توصيه ميكنم تا ببينيد براي يه مشت دلار حاضر چه گزارش بي محتوايي رو تحويل مردم بده. نكته جالب ديگه هم اينه كه از اين جور آدمها بعنوان متفكر چپ هميشه ياد ميشه.
Thursday, February 23, 2006
نگاه واقع بينانه اي به آحاد اقتصادي
نگاه واقع بينانه به آحاد اقتصادي
تنها پس از دو سال از آغاز جنگ ارتش عراق متحمل شكست سختي ميشود و خرمشهر به پايمردي سربازان ايراني از اشغال دشمن آزاد ميگردد. همزمان حمله اسرائيل به لبنان به بهانه بيرون راندن ساف از لبنان ولوله اي در ميان سران عرب ميندازد. اعراب كه از طرفي طعم شكست سردارقادسيه شان را چشيده اند خود را در خطر بلندپروازيهاي اسراييل ميبينند. صحبت از صلح با ايران ميشود و پرداخت غرامت جنگ به ايران. دولتمردان ايران در شرايط تصميم گيري ريسكي قرار ميگيرند. يك راه قبول پيشنهاد نيم بند اعرابي است كه تجربه تاريخي نشان داده كمتر ميتوان به حرفهايشان اعتماد كرد و از طرف ديگر تصميم به ادامه جنگي كه تا آن موقع با پيروزهاي بزرگي همراه بوده. عليرغم مخالفت گروهي از فرماندهان ارتش تصميم به ادامه جنگ گرفته ميشود.
.
چيزي نميگذرد كه با انجام يك عمليات ناموفق-عمليات رمضان- فرماندهان نظامي به دشواري ادامه جنگ با توجه به بالا رفتن توان نظامي دشمن پي ميبرند. از طرف ديگر با خروج اسرائيل از لبنان تحت فشار افكار عمومي و فرار عرفات و نيروهايش از لبنان, سران عرب با خيال آسوده تري به كمك صدام مي آيند تا جنگ با ايران را ادامه دهند. نيروهاي نظامي ايران با توجه به كمبود تجهيزات نظامي راهي جز اتكا به نيروي مواج انساني براي حمله به دشمن و تاخير در حمله دشمن نميبينند. همه عملياتها نتيجه چنداني ندارد غير از تصرف فاو در بيست سال پيش در چنين روزهايي. عبور از اروند و نبرد نفر با تانك به همت هوش و فداكاري نيروهاي ايران حاصل شد. نبرد فاو براي مدتي ايران را از حمله دشمن بيمه كرد ولي در نهايت سرنوشت جنگ آنگونه شد كه ميدانيم.
.
ايران به بهاي جان جوانان فداكار زيادي حفظ شد.تاريخ جنگ و خيلي از وقايع ديگر كشورمان نشان ميدهد كه ايران به بهاي فداكاري مردمش حفظ شده. رفتار جواناني كه از جان خودشان گذشتند كه ايران بماند با هيچ اصول مفروض تئوري اقتصاد همخواني ندارد. ولي بهنگام بازسازي و صحبت از توسعه اقتصادي صحبت از فداكاري و انتظار جانفشاني حرف بيهوده و غيرواقع بينانه اي است. اگر زماني حفظ كشور به جوانان از جان گذشته وابسته بود, توسعه اقتصادي به متفكريني و برنامه ريزاني نياز دارد كه نگاه واقع بينانه اي به آحاد اقتصادي كشور داشته باشد. مصرف كننده اي كه بدنبال حداكثر كردن مطلوبيت خود است و واحد اقتصادي كه بدنبال ماكزيمم كردن سود. برنامه ريزي بر مبناي چيزي غير از اينها , نتيجه اي جز درجا زدن براي اقتصاد ايران و مردمش ندارد..
Tuesday, February 21, 2006
گزارش جديد در مورد بنزين
گزارش جديد در مورد بنزين

مركز پژوهشهاي مجلس گزارشي در مورد آثار تورمي بنزين منتشر كرده است. بر مبناي اين گزارش بازاي هر ده درصد افزايش قيمت بنزين يك و نيم درصد به تورم اضافه ميكند. من اين مقدار رو يك درصد براي هر سي درصد افزايش قيمت بنزين بدست آورده بودم. خوشحالم كه يه جايي در ايران در مورد آثار تورمي بنزين يك حرف معقولتري زده است. ولي خوشحال ميشم اگر كسي جزئيات گزارش مزبور رو برام بفرسته تا بتونم آن را با كار خودم مقايسه كنم
Sunday, February 19, 2006
وبلاگ انگليسي
وبلاگ انگليسي
وبلاگ انگليسي ما هم به بازار آمد. يك سري از رفقاي آمريكايي و اروپايي و خلاصه غير ايراني همش در مورد ايران ما رو سوال پيچ ميكنند. تقريبا همشون معتقد هستند كه ايران سرزمين اسرار آميزيه. احتمالا حق هم دارند. حداقل به دو دليل
يكي اينكه ما ايرانيها اخلاق و فرهنگمون پيچيده تر از فرهنگ اينهاست. علي الخصوص آمريكاييها كه به نظر من ساده ترين آدمهاي دنيا هستند. براي اثبات نظرم هم فقط كافيه كه به تعارف در فرهنگمون اشاره كنم كه حتي ترجمه لغوي هم در زبان اينجايي ها نداره
دوما, مديا اينجا وقتي به يه كشوري گير ميدن ديگه يه چهره اي از طرف درست ميكنن كه اين آمريكاييهاي ساده فكر ميكنن از اين ملت ناجور تر ديگه وجود نداره. به نظر من در فرهنگ آمريكايي دو جور آدم وجود داره. آدم بد و آدم خوب. اينها هم آدم خوب هستند و مدياشون هم آدم بد براشون توليد ميكنه. آگر فيلمهاشون رو نگاه كنيد همه توي همين مايه هستند. يه آدم خوب هست كه وظيفش اينه با آدم بد بجنگه . معمولا هم آخرش پيروز ميشه وگرنه بيننده آمريكايي به مذاقش خوش نمياد
طراحان سياست خارجي آمريكا هم خوب ميدونند كه اگر بخوان جايي جنگي شروع كنن اول لازم دارن كه بكمك مديا آدم بد رو براي آمريكايي ها جا بندازن. همين كار رو با كمونيسم و اين اواخر با صدام كردند. خلاصه سعي ميكنم يه چيزايي در مورد ايران توي اين وبلاگ بنويسم. اميدوارم با وقت كم و تنبل بودن در نوشتن يه چيزاي بدرد بخور براي خارجيها بنويسم
Thursday, February 16, 2006
انقلاب و اقتصاد (دو)
انقلاب و اقتصاد -دو

اگر ميخواهين بدونين كه جهت گيري اقتصاد ايران در سالهاي اوليه پس از انقلاب چگونه بود بايد به تفكرات اقتصادي رهبران فكري آن حركت توجه كنيد كه شديدا متاثر از تفكرات كساني بودند كه چپي قلمداد ميشدند.سران حزب توده سردمدار اين حركت بودند. آنها مخالف سرسخت آزادي اقتصاد بودند و موافق پياده سازي سيستمي همانند سيستم كمونيستي شوروي كه دولت همه كاره است. آنها كمترين اعتقاد رو به آزادي اقتصادي افراد داشتند و وعده جامعه بي طبقه اي رو ميدادند كه سخت مورد علاقه قشر تحصيل كرده آنزمان قرار گرفت.

مشاهده قدرت شوروي كه بعد از به زانو در آوردن آلمان نازي با غرب رقابتي پاياپاي داشت و گهگاهي در كشورهاي مختلف از حركتهاي آزاديخواهانه حمايت ميكرد, باعث تقويت پايه هاي فكري تفكر چپ در ايران گرديد. از طرف ديگر وعده جامعه بي طبقه همانند شوروي وعده اي بسيار شيرين براي جوانان آرمانخواه آن روز بود. كسي هم از درون جامعه بسته شوروي اطلاعي نداشت و غير از تبليغات دولتي بلوك شرق كه فاقد اطلاعاتي در زمينه ضعفهاي اساسي آن بود اطلاعي به جامعه نميرسيد. قتل عام بره وار افسران حزب توده در زمان بعد از كودتاي عليه مصدق نه تنها بر عملكرد منفي اين حزب در جريان ملي شدن صنعت نفت سرپوش گذاشت بلكه باعث همراهي و همدلي روشنفكران با آنها شده بود.

اينگونه بود كه تفكرات چپ توليدي از ايدئولوژي حزب توده به تفكر غالب مبدل شد كه كمتر كسي را بي تاثير گذاشت. سازمان مجاهدين خلق كه بر اساس مباني كاملا مذهبي بنا شده بود خود را در عرصه تقكر اقتصادي از چپهاي كمونيست عقب ديد,انشعابي از آنها, در يك حركت همچنان عجيب مباني ماركسيسم را به مباني ايدئولوژي مذهبي خود افزود بگونه اي كه حكومت وقت آنها را ماركسيست اسلامي خواند.. مرحوم دكتر شريعتي كه رويگرداني جوانان را از مذهب و جذب آنها را به تقكرات ضدمذهبي كمونيستي مشاهده كرد با بيان قرائتي از اسلام كه همه جنبه هاي اقتصاد كمونيستي را دربرميگرفت سعي نمود دين را با تفكرات چپ پيوند دهد و مانع رويگرداني جوانان از مذهب شود. مرحوم بهشتي نيز در مقالات خود در زمينه اقتصادي سخني بيشتر از وعده هايي كه چپها ميدادند, چيزي نگفت. در ميان روحانيون با اينكه گروه اندكي به ناسازگاري اقتصادي كمونيستي با برداشتهاي آنها از اسلام معتقد بودند ولي تقكر آنها در هياهوي آنروزها گم بود.

خلاصه تفكر اقتصادي انقلاب اينگونه شكل گرفت و عليرغم قلع و قمع شدن گروههاي كمونيستي در همان اوان انقلاب , تفكراتشان در جاي جاي اقتصاد ديده شد. مصادره اموال متمولين, مبارزه با سرمايه داري و بي اهميتي به بخش خصوصي از اصلي ترين مشخصه هاي حركت اقتصادي جامعه شد كه آثار زيانبار آن هنوز هم پابرجاست. جالب آنكه اكثر فعالين كمونيستي كه از كشور فرار كردند نه بسوي شوروي رفنتد ونه كره شمالي! بلكه در كشورهاي مبتني بر اقتصاد آزاد آرام گرفتند. آنهايي هم كه در ايران ماندند اكثرا تاجر و سرمايه دار شدند!
Saturday, February 11, 2006
انقلاب و اقتصاد
انقلاب و اقتصاد -يك

امروز سالگرد پيروزي انقلاب بود. پديده اي كه در موردش خيلي بحث و گفتگو شده ولي ديدگاههاي اقتصادي آن انقلاب كمتر مورد توجه قرار گرفته است.

هرچند كه نسل انقلاب نسل پرتحملي بود ولي رفتارشان نشان از كم فكر ترين نسل ايران در زمينه هاي اقتصادي داشت. به نسل انقلاب مشروطه نگاه كنيد؟ با اينكه نود درصد كشور مطلقا سواد خواندن و نوشتن نداشتند ولي اهدافشان در رسيدن به وضع زندگي بهتر, بسيار روشنتر و واضحتر بود. امنيت اقتصادي و تجارت ميخواستند در پناه وجود عدالتخانه و سر و سامان دادن گمركات. نسل بعدي بدنبال كسب درآمد بيشتر نفتي اش بود از طريق ملي كردن صنعت نفت و براي رسيدن به آن هم همه گونه مبارزه كرد.

اما انقلاب پنجاه و هفت براي رسيدن به اهدافش نيازي به علم اقتصاد احساس نميكرد. نسل پنجاه و هفت فكر ميكرد با مصادره اموال ثروتمندان و تفسيم آن بين نيازمندان مساله بيكاري و فقر حل ميشود. سالها طول كشيد تا بفهمد كه سرمايه غزالي بسيار ترسو و در عين حال تيزپاست. بعدها فهميد كه سرمايه نباشد كار نيست, رفاه نيست.

نسل پنجاه و هفت فكر ميكرد كه اگر كشوري قانون كاري داشته باشد كه از كارگر همه جانبه حمايت كند, كسي به كارگرش زور نمي گويد و كارگر به آسودگي زندگي ميكند. بعدها فهميد ( شايد هم هنوز نفهميده!) كه با اين قانون كسي براحتي كارگري استخدام نميكند.

نسل پنجاه و هفت فكر ميكرد كه قيمت مثل اتيكتي است كه فروشنده به جنسش ميرند. فكر ميكرد با زور و تعزيرات ميتوان فروشنده را مجبور كرد قيمتها را پايين آورد. بعدها فهميد ( شايد هم هنوز نفهميده!) كه با افزايش توليد و كنترل حجم پول است كه قيمتها محدود ميماند.

نسل پنجاه و هفت فكر ميكرد با سهميه بندي كالا و ارز ميتواند به جنگ كمبودها برود و كمك فقرا باشد. بعدها فهميد ( شايد هم هنوز نفهميده!) كه آن سياستها چه ضربه اي به توليد زد و چه افرادي به بركت آن سياستها به ثروت باد آورده رسيدند.

بيچاره نسل بعدي كه بدنبال نسلي "نادان در زمينه اقتصادي" بدنيا آمد. اميدوارم كه نسل واقع بين و صبور فعلي از گذشته درس كافي بگيرد.

رتبه اعتباري ايران كاهش يافت
رتبه اعتباري ايران كاهش يافت

توي مطالب قبلي به اين مساله اشاره كردم كه افراد و شركتها براساس اينكه احتمال ورشكستگيشون چقدره رتبه بندي ميشن. اين كار هم توسط سه چهارتا شركت تحقيقاتي بسيار معتبر انجام ميشه. كشورها هم رتبه بندي ميشن. معنيش اينه كه احتمال اينكه دولت يك كشوري نتونه بدهيهاش رو بده چقدره.اينم بدرد بانكها و موسسات مالي ميخوره كه ميخوان به كشوري وام يا اعتبار بدن. هرچي رتبه يك كشور بدتر باشه بهره درخواستي آن وام بيشتر ميشه. يعني براي آن كشور گرفتن وام گرانتر ميشه.
اين خبر رو توي دنياي اقتصاد امروز خوندم كه رتبه اعتباري ايران كاهش يافت. اين كاهش در حالي اتفاق افتاده كه دولت از درآمد بيسابقه نفتي برخورداره.
Thursday, February 09, 2006
كارايي سرمايه انساني
كارايي سرمايه انساني

خيليها فكر ميكنن با گسترش دانشگاهها نقش سرمايه انساني در توليد هم اتوماتيك زياد ميشه ولي به اين مساله فكر نميكنن كه اين سرمايه هم مثل هر سرمايه فيزيكي ديگر بايد داراي بستر مناسبي براي ايفاي نقش خودش باشه. مهمترين مساله در بكارگرفته شدن سرمايه انساني ,وجود انگيزه براي افراد است. در سيستمي كه افراد از داشتن شغلشون اطمينان خاطر داشته باشن ( يعني ترس از اخراج شدن نداشته باشن) و دستمزدشون هم با افزايش كارايشون تكون نخوره چه انگيزه اي دارن كه بخودشون فشار بيارن تا كار بهتر و بيشتري انجام بدن؟ حالا طرف ممكنه كه سواد و توانايي زيادي هم داشته باشه. سرخوردگي هم از عواقب آنست.اين پديده رو در سيستم دولتي زياد مشاهده ميكنيم. بخش خصوصي هم ممكنه وضع بهتري داشته باشه ولي بعلت وجود قانون كاري كه دست و پاي كارفرما رو براي اخراج كارمند تنبل ميبنده , بهره وري نيروي كار هم آنجا بايد كم باشه.
خلاصه سرمايه انساني مثل معدني ميمونه كه با سيستم انگيزشي درست, بايد از آن استفاده بشه. شوروي سابق رو نگاه كنيد. با آنهمه افراد تحصيل كرده بعلت فقدان سيستم بازار آزاد نتوانست انگيزه كافي براي استفاده از آن همه سرمايه انساني ايجاد كنه. با فراهم آمدن امكان حركت سرمايه نيروي انساني تحت لواي مهاجرت, فرد داراي سرمايه انساني جايي ميره كه سرمايه اش بازده بيشتري بهمراه داشته باشه.
افزودن نقش سرمايه انساني در توليد و نگه داشتن آن در كشور بدون گسترش اقتصاد بازار آزاد و اصلاح قانون كار ممكن نميباشد.
Tuesday, February 07, 2006
پول نفت رو آوردن در خونه!
پول نفت رو آوردن در خونه!

بله تعجب نكنيد! دولت ايالتي آلبرتا كانادا كه با افزايش قيمت نفت وضعش خوب شده ( آلبرتا پر از چاه نفته) و نميدونه با اين پولها چكار كنه از برنامه انتخاباتي آقاي كروبي ياد گرفته و بهر كانادايي مقيم آلبرتا چهارصد دلار تقديم كرده. مسلما اين كار از حجيم كردن دولت ايالتي بهتر بوده.



نكته
نكته
يه چند روزيه اوضاع احوال سياسي نگران كننده شده. مديا اينجا كم كم داره تبليغات عليه ايران رو شديدتر ميكنه. امروز دو مقاله ناجور(1 , 2)عليه ايران در روزنامه دانشگاه چاپ شده بود كه خوندنش حال آدم رو ميگرفت. ملت اينجا هم ذهنشون با اين مقالات شديدا برعليه ايران جهت داده ميشه.براي خيليهاشون هم دولت و مردم عادي فرقي نداره. خلاصه روزهاي سختي در پيش داريم. يك سري گروهها هم هستند كه آماده موضع گيري عليه ايرانن. بعضي حرفهاي رييس جمهور و بعضي كارها مثل حمله به سفارت دانمارك , بهانه خوبي به آنها ميده كه عليه ايران تبليغ كنن. اميدوارم اين اوضاع احوال وبلاگم رو كه قرار بوده بيشتر اقتصادي باشه رو از هدفش دور نكنه.
Monday, February 06, 2006
Not Learning by Doing
.
.
يست و شش سال پيش جوانان دانشجو آن زمان از اين ديوار كوفتي سفارت رفتن بالا.
.
.
.
.
حالا دوباره ديشب يه سري دانشجو ديگه از ديوار يه سفارت ديگه رفتن بالا. بد نبود دانشجوهاي ديشب ميرفتن از دانشجوهاي بيست و شش سال پيش يه سوال ميپرسيدن كه آيا بعد از سفيد كردن موهاشون آيا توصيه ميكنن دوباره كسي از ديوار سفارت بالا بره يا نه؟ به اين كار در اصطلاح اقتصادي ميگن يادگيري با انجام عمل.
Sunday, February 05, 2006
انرژي هسته اي و نظريه بازيها
انرژي هسته اي و نظريه بازيها
يه چند روزي فكرم به اين مساله اتمي مشغول بود. نگرانم. عبور از اين بحران نياز به آدمهاي فكور و شجاع داره. شجاع در تصميم گيري نه ماجراجو. كمترين هزينه اين بحران بالا رفتن ريسك سياسي كشوره كه عواقب اقتصادي بهمراه داره.
براي ارزيابي موقعيت, دانستن "نظريه بازيها" از واجباته. جان نش , كه براساس زندگيش فيلم معروف "فكر زيبا" ساخته شد, بابت ارائه تئوريهايي در اين زمينه جايزه نوبل رو چند سال پيش از آن خود كرد. اميدوارم مذاكره كنندگان يه چيزايي از اين نظريه بدونن.مثلا بهنگام مذاكره براي هر طرف مهمه كه بدونه كه ارزيابي طرف مقابل از طرف ديگه چگونست وچگونه ميتونه آن ارزيابي رو شكل بده. براي همين بازار بلوف داغه. يه طرف ميگه من بمب زيرزمين برو دارم, تحريم فلان ميكنم, اين طرف هم ميگه كه افسار مقتدا صدر دست منه. همش براي اينه كه طرف مقابل رو جوري بترسونه كه ازش موقع مذاكره امتياز بگيره. بهر حال من از جزئيات داستان اطلاع كافي ندارم ولي بعيد ميدونم مردم تحمل فشار اقتصادي داشته باشن. فقط خدا كنه اگر ميخوان تحريم كنن ايران رو تحريم بنزين كنن. عدو شود سبب خير. اولا مملكت مجبور ميشه با دوران وفور بنزين فراوان و مفت وداع كنه بعدش هم مردم بيچاره تهران هم از هواي پاك بهره مند ميشن.